zaterdag 30 april 2011

Alles wat moet

Wij hebben een weekend vrij en gaan samen naar Deventer. Onze oudste dochter heeft grootmoedig haar studentenkamer ter beschikking gesteld. We varen over met de voetveer over de IJssel. Er zijn nog sporen van het hoge water, maar de rivier is weer tot een normaal peil gezakt. Het voelt feestelijk op het voetveer… met het uitzicht op die mooie oude stad en de grote Lebuïnuskerk dichterbij komen.

Even ergens anders wonen is als even iemand anders zijn. Maar ik vind het lastig de Monica uit Voorthuizen los te laten. Ik heb een heleboel werk bij me … dingen die voor mijn gevoel af moeten en die ik nu mooi even kan doen. Maar in Deventer ben ik iemand anders en komt al dat ‘moeten’ mij minder belangrijk voor.

En dus kijken we films en maken we een lange wandeling langs de Twellose landgoederen. Bijna de hele dag lopen we op plekken waar we nog nooit eerder waren en alles nieuw is. We verbazen ons over de prachtige landgoederen en landschappen. 

Bij de oude huizen staan velden vol sneeuwklokjes te bloeien. Al honderden jaren zijn zij in de grond verborgen en komen zij in deze tijd van het jaar in volle glorie tevoorschijn – om zich dan weer een heel jaar schuil te  houden.

De bewoners uit lang vervlogen tijden van deze huizen hebben deze zelfde sneeuwklokjes zien bloeien: wel en niet dezelfde…. Zouden zij er ook zo van genoten hebben? Zou een kind ze geplukt hebben?

foto: Auke-Florian Hiemstra
 ’s Avonds kijken we naar Happy-go-lucky, een film over een levenslustige, positieve onderwijzeres die als een bonte vrolijke verschijning iets voor anderen probeert te betekenen. Ze beseft dat mensen door wat zij meegemaakt hebben bepaald en gekleurd zijn en daardoor heeft ze begrip voor mensen, zonder zich bij de beperkingen neer te leggen. Dat is een bijzondere combinatie en vraagt een positieve levenshouding. Bijzonder is hoed deze vrouw haar eigen levensvreugde niet laat beïnvloeden door angst en agressie van anderen en hoe ze in alle grijsheid en grauwheid iets van kleur en licht blijft brengen.

Als we met de voetveer terugvaren, de IJssel weer over, heb ik mijn mand met werk niet aangeraakt. Toch zijn deze dagen zinvol geweest, brengen ze me nieuwe gedachten en inspiratie. Nu alleen nog leren om de mand met alles wat moet ook letterlijk thuis te laten!

zondag 17 april 2011

Geluk? Geluk!

Op mijn Happinez scheurkalender stond laatst een intrigerende spreuk: dat geluk een bijproduct is. Het is een bijzondere omkering, omdat wij geluk vaak als een doel zien, als iets dat we bewust proberen te bereiken. Maar een bijproduct is iets, dat pas ontstaat als we bewust iets anders nastreven. Het is zoiets als een bijwerking van medicijn, maar dan in positieve zin. Je krijgt het geluk als het ware cadeau … als je een ander product bestelt.

In de scheurkalender-spreuk was geluk een bijproduct bij de zoektocht naar vrijheid. En dat lijkt me een belangrijke aanvulling: dat vrijheid en geluk met elkaar te maken hebben. Vrijheid geeft mensen ruimte: om zich te ontwikkelen, om te kunnen groeien, om zichzelf te kunnen worden. Onvrijheid zit in regimes (zoals de afgelopen tijd heel duidelijke wordt in het Midden-Oosten), maar ook in maatschappelijke structuren. Hoeveel oudere vrouwen ben ik in mijn werk niet tegengekomen, die zo graag een vak geleerd hadden, maar een meisje waren, waardoor dat niet voor hen weggelegd was. Zij werden dienstmeisje en vervolgens moeder en oma. Voor hen was er in die tijd en in die streek géén vrijheid om te kiezen. Nu is dat er veel meer. Maar aan de andere kant: wij zijn vaak onvrij vanwege onze overvolle agenda’s, de huizenhoge eisen die we stellen aan ons leven of de druk van de hypotheek.

Enige tijd geleden las ik het boek ‘Huwelijksreis in hijab’ van Alison Wearing. Het boek vertelt van een Canadese vrouw die een rondreis maakt door Iran. Zij wil zien hoe het daar is, want:   

'Ik ben naar dit land gekomen omdat het me angst aanjaagt; omdat het de wereld angst aanjaagt. En omdat ik niet geloof in angst. En er zoveel macht aan toekennen.'

Op haar rondreis heeft zij bijzondere gesprekken. Een oude man vertelt haar zijn visie op het leven, en dat citaat raakte mij: 

"Ik heb in Amerika gewoond. Ik heb tussen deze mensen geleefd, deze mensen met hun huizen en auto’s en televisies en eten uit pakjes… Ik heb de ogen van die mensen gezien, en vrienden, ik voelde geen geluk. Ze eten en eten en zijn nooit gevoed. Ze praten over een toekomstige tijd waarin ze gelukkig zullen zijn, wanneer ze dit of dat hebben, of wanneer dat is voltooid, of wanneer ze zich iets bepaalds kunnen veroorloven, of wanneer ze meer tijd zullen hebben. Maar er is geen vandaag. Vandaag is altijd zonder voldoening. Jullie Westen praat veel over vrijheid. Ze praten over vrijheid of het een voorwerp is. Alsof het iets is dat je kunt bezitten of kopen of tot wet kunt verheffen. Alsof vrijheid iets is wat buiten mensen bestaat. Maar vrijheid kan alleen in mensen worden gevonden. En het pad naar de vrijheid vergt discipline, stilte, concentratie, een sterke wil. Het is moeilijk. De waardevolste lessen zijn altijd moeilijk'

Geluk is een bijproduct van de zoektocht naar vrijheid. Van een leven in vrijheid. Je kunt geluk ervaren in de dingen die je dan doet … Geluk is dus niet iets om achteraan te jagen, maar het is zaak om vrijheid te zoeken. En dan kan het zomaar gebeuren, dat het geluk erbij geschonken wordt, gratis en voor niets. Als je in je werk een opdracht met voldoening hebt afgerond, als je de zon ziet opkomen, als je een bijzondere ontmoeting hebt op straat …. wat een geluk!

zondag 10 april 2011

Verbondenheid

In onze bibliotheek is een wereldwinkel waar producten van eerlijke handel verkocht worden.  Ik ben er vrijwilligster en zit regelmatig een middag in de winkel. Soms is er iets op te ruimen of te prijzen. Soms komt er een klant. Veel mensen lopen onze winkel voorbij zonder er ooit te kijken. Is het te onbekend? Te vreemd?

Deze middag is het stil. Ik zit aan mijn tafeltje te werken. Ik geniet van de rust op deze plek. Geen radio, geen luide gesprekken – alleen af en toe een vrolijke kinderstem of rennende voetjes achter de hoge rekken met boeken.

Er komt een echtpaar binnen, wat duidelijk een reformatorische achtergrond heeft. Zij draagt geen sieraden, het haar opgestoken, en een rok met platte schoenen eronder. Beiden dragen donkerblauwe en gedekte kleuren. Hoe anders zit ik hier in mijn spijkerbroek, met mijn lange oorbellen en mijn wereldwinkelsjaal vol bonte kleuren.

Ik bedenk dat zij zich zo kleden vanwege hun geloof. En ik? Ik zit hier op deze stralende middag vol zon en lentegeuren achter mijn tafeltje in de wereldwinkel. Je ziet het er misschien niet aan af, maar ik doe dit ook vanuit mijn geloof. Ik geloof in de opdracht om te delen in de ons geschonken overvloed, om op deze wereld recht te doen. En dan gaat het niet om aalmoezen, maar om eerlijk zakendoen met respect voor allen die meewerken aan de totstandkoming van de producten en liefst ook nog van het milieu.

Even later komt er een meisje met een hoofddoekje de bibliotheek in. Zij kleedt zich zo, vanwege haar geloof. De hoofddoek is mooi hemelsblauw. Hoe verschillend ook, dit reformatorische echtpaar, het meisje met het hoofddoekje en ik: wij delen de motivatie van ons handelen. Die ligt niet bij onszelf, maar bij ons geloof, iets dat boven onszelf uitstijgt.
Jammer dat wij die verbondenheid zo vaak niet bij elkaar herkennen, en érkennen.



maandag 4 april 2011

Sttt... ik lees!

Als kind las ik elke dag een boek. Ik kwam wekelijks in de bibliotheek. Sommige boeken las ik meermaals en kende ik bijna uit mijn hoofd. Lezen was een vanzelfsprekend onderdeel van mijn leven.

Ik herinner mij een gesprek met mijn oma. Zij hield ook van lezen, maar zij had als jonge moeder gevoeld hoe ze door haar verlangen om te lezen belemmerd werd in het vele werk dat ze moest doen. Toen is ze radicaal een hele poos opgehouden met lezen. Met zeven kinderen en daarbij nog pleegkinderen en in ene tijd zonder wasmachines was je dag toch wel volledig gevuld ….

De laatste jaren lees ik wel voor mijn werk en ook voor bezinning boeken over spiritualiteit, maar zelden romans. Ik merk dat ik me vaak erg laat meeslepen door een roman, dat ik als het ware half in het boek en half in de werkelijkheid ben. En bij sommige boeken gaat dat wel heel ver. Zo herinner ik mij een vakantie aan de Loire waarin ik in de zon aan de oever van de rivier zat, maar tegelijkertijd in een eindeloze en wrede strijd in Kaboel omdat ik ‘Duizend schitterende zonnen’ van Khaled Hosseini las. Ik was niet bij de Loire, maar in Afghanistan, ik was niet op vakantie, maar in vreselijke wreedheden en wanhoop. Die vakantie heeft een dreigende sfeer gehouden in mijn herinnering.

Een ander boek dat mij zo sterk bijgebleven is: Zonder Soloetsj van Mahmud Doulatabadi, over de woestijn van Iran en de veranderende maatschappij. De sfeer van totale hopeloosheid, van volledige zinloosheid sloeg over mij heen en kon ik heel slecht van mij afschudden. Is dit hetzelfde wat mijn oma bedoelde? Is het dezelfde ervaring van zo door de sfeer en het verhaal van het boek in beslag genomen worden – terwijl je je eigen verhaal in z’n volheid moet leven?

Tegelijkertijd besef ik het belang van het lezen van romans. Door een boek kun je je inleven in andere situaties en omstandigheden, in andere mensen met andere karakters …. De Sioux-Indianen zeggen het zo:

God, help mij om nooit een oordeel over iemand uit te spreken,
vóórdat ik twee weken in zijn mocassins heb gelopen.

Een boek lezen is zoiets als in iemands schoenen lopen, de wereld en  het leven vanuit een ander perspectief zien. Een boek lezen is leren dat de wereld een ander gezicht kan hebben dan vanuit jouw eigen optiek. Nelson Mandela heeft gezegd:

Als we lezen, kunnen we naar vele plaatsen reizen, veel mensen ontmoeten en de wereld beter begrijpen.

Mijn leven hier en nu is zo vol met ervaringen, emoties en activiteiten, dat er even weinig ruimte is voor die uit boeken. Maar mijn jongste dochter zit op de bank. Ze leest. Elke dag een boek. Soms lacht ze, soms huilt ze. Ze leest over kinderen die gepest worden, een meisje dat misbruikt wordt, ze leest over paarden en dolfijnen. Zo leest ze zich een hele hoop verhalen, ervaringen en emoties te boven. Daar zal ze later nog veel aan hebben. Maar voor nu is het plezier van het lezen alleen al genoeg, met een spinnende poes op schoot en de voeten op de bank. Sttt…! Ik lees!