donderdag 29 november 2012

Honderd!


Schrijven hoort altijd al bij mijn werk. Ik schrijf preken, artikelen voor het kerkblad, infobladen voor geloofsopvoeding voor ouders van jonge kinderen en ga zo maar door. Anderhalf jaar geleden stelde mijn dochter voor dat ik met een weblog zou beginnen. Ik vond het een gek idee: wie zou dat nou gaan lezen? En wat zou ik te schrijven hebben? Maar ik wilde haar ook niet teleurstellen, en ging het proberen. Met als resultaat dat dit al het honderdste bericht is, dat ik post!

vliegende ganzen bij Iona, tekening MM Schwarz

Ik heb nu ervaren: het is  goed om af en toe iets nieuws te proberen. En dat je van je kinderen kunt leren. Want als ouder denk je misschien dat jij je kinderen opvoedt, maar eigenlijk voeden je kinderen jóu op. Ik ben een andere Monica dan de Monica die 23 jaar geleden moeder werd. En dat is aan veel dingen te danken, maar in het bijzonder aan mijn kinderen. Kinderen laten je over dingen nadenken, zij dwingen je ertoe om niet te blijven bij hoe het altijd was, zij nemen je mee de nieuwe tijd in. Mijn kinderen brengen mij tot dingen waarvan ik niet gedacht had dat ik het zou kunnen. Het is bijzonder dat zij mij nu het vertrouwen geven, dat ík hén altijd heb proberen te geven. ‘Je kunt het mam’, zeggen ze en steeds weer motiveren ze mij.

 Het gekke is dat schrijven voor het weblog ánders is dan voor het kerkblad. Het is ontspannender. Niet omdat het niet gelezen wordt, want ik krijg regelmatig reacties. Ook blijf ik in zekere zin predikante, ook als ik mijn weblog schrijf. Maar misschien is het anders omdat het dichter bij mijzelf blijft? Omdat het niet helemaal gepolijst en áf hoeft te zijn. Het zijn meer losse gedachten, kleine stukjes van een groter geheel, de dingen van het hier en nu, wat mij vandaag raakt. Het zijn van die momenten dat je even stilstaat bij wat je meemaakt. Het zijn de knopen die je in een kralensnoer maakt, zodat de kralen er niet af rollen.  Het helpt mij om gedachten vast te houden en er op door te denken. Want als je niet af en toe even stil staat, hol je maar door. Dan val je van de ene gedachte in de andere en van de ene ervaring in de andere en blijft er niets hangen, kun je er niet op verder bouwen.
oude abdij op Iona, tekening MM Schwarz

Afgelopen zomer was ik op het Schotse eilandje Iona. Daar is een gemeenschap die in de eeuwenlange kloostertraditie van het eiland werkt en bidt. De gemeenschap ontvangt veel gasten die daar een week mee werken en mee bidden. Ik maakte er de wc´s schoon en ik zong mee in de kerk tijdens de ochtend- en avondgebeden. Ik leerde er over Keltische spiritualiteit, over Gods aanwezigheid in de schepping, over verwondering en verantwoordelijkheid.

eiland Staffa in de oceaan bij Iona, tekening: MM Schwarz

Er zijn twee dingen die ik altijd bij me heb: een opschrijfboekje en een pen. Ik hoor en zie overal dingen die ik wil onthouden, waar ik meer van wil weten of over wil nadenken. Veertien dagen ben ik in Schotland met open oren, open ogen en een open hart onderweg geweest. In die twee weken heb ik veel gekregen. Eenmaal weer thuis begon ik te schrijven, over de dingen die mij raakten en die mij aan het denken hebben gezet. Uiteindelijk werden het niet enkele weblogs, maar achttien! Van de foto’s die ik op Iona nam, maakte ik tekeningen en het werd een boekje. Zo kan ik van het vele dat ik gekregen heb uitdelen en wie weet mensen inspireren.

boekje over Iona, door Monica Schwarz

Met mijn boekje over Iona  wil ik dit 100e weblog vieren. Want ik ben nu honderd stukjes verder en het schrijven is iets geworden waar ik plezier in heb en blij mee ben. En volgende week komt gewoon stukje 101.

Hebt u interesse in het boekje?
Stuur een mail naar veelstemmiglicht@planet.nl met uw naam en adres én
maak  € 7,50 over op giro 4273894 t.n.v. Schwarz Voorthuizen o.v.v. ‘boekje Iona’
dan wordt het u zo spoedig mogelijk toegezonden.

donderdag 22 november 2012

Nijkleaster: God in Jorwerd


Als je erover nadenkt, is het heel vreemd: we zijn hier allemaal naar toe gekomen om samen te zwijgen. We lopen in stilte achter elkaar aan door het vlakke Friese land. Je hoort de vogels, voelt de ijzige wind en rondom aan de horizon zie je de kerktorens boven de huizen uitsteken. De kale bomen vormen prachtige donkere silhouetten tegen de lichte lucht. Onderweg zingen we een lied, luisteren we naar een tekst en krijgen we een vraag mee om over na te denken. We komen uit allerlei streken van het land, we zijn heel verschillend, deels kerkelijk opgevoed en kerkelijk actief, deels ook helemaal niet. Maar allemaal lopen we in stilte onder deze hoge wijde hemel met niets dan het geluid van de wind, de vogels en het wuivende riet langs de sloot.

'kleasterkuier' rond Jorwerd

Wij doen de ‘kleasterkuier’, de kloosterwandeling van het nieuwe initiatief Nijkleaster (Nieuw klooster) in het Friese Jorwerd. Geert Mak schreef het boek: ‘Hoe God verdween uit Jorwerd’. De nieuwe tijd heeft grote veranderingen gebracht in dit soort kleine Friese dorpen. Maar de nieuwe tijd brengt ook nieuwe kansen: God komt op een nieuwe wijze ‘terug’ in Jorwerd. Natuurlijk is God nooit weggeweest in Jorwerd, maar net als op zoveel andere plaatsen is geloof niet meer vanzelfsprekend, niet meer een vast onderdeel van het leven. Mensen zoeken het nog wel en het ís er nog wel, maar de vaste structuren van zondagse kerkgang en gebed hebben voor veel mensen hun betekenis verloren.

Op verschillende plekken in het land ontstaan nieuwe initiatieven: zingevingsboerderijen, stilteplaatsen, huizen van bezinning e.d. In dit rijtje past ook dit Nijkleaster in Jorwerd. Het is nog maar net begonnen en nog volop in ontwikkeling, maar elke woensdag is er een ochtendgebed in de kerk met aansluitend een wandeling. In die wandeling komt de drieslag terug die de basis vormt van Nijkleaster: stilte, bezinning en verbinding. Eerst lopen we een poos in stilte. Dan wordt er een tekst gelezen, ter overweging. Het laatste deel van de wandeling mogen we samen met een ander oplopen en onze gedachten en ervaringen delen.

rondom de Paaskaars

We zijn die morgen begonnen in een kring in de oude kerk van Jorwerd. We zijn vreemden voor elkaar, en toch zitten we hier samen rond een brandende kaars. Helder klinken onze stemmen in de kerk, en hoewel we zonder begeleiding zingen, vullen we de hele ruimte. Tijdens de koffie ontstaan er gesprekken. Er is herkenning: wij zoeken allemaal naar nieuwe manieren en vormen van het verbinden van geloof en leven.

in de kerk van Jorwerd

Tijdens de wandeling loop ik op met een oudere vrouw. Zij verzucht dat ze zo graag veel jonger was. Want ze wil zo graag zien hoe het verder gaat: alle nieuwe ontwikkelingen op kerkelijk gebied.  Ze klaagt niet over alles wat anders is geworden, over de kerk van haar jeugd die niet meer is wat hij was en over alle veranderingen. Maar ze is benieuwd hoe dit alles verder gaat, deze nieuwe richting, deze nieuwe invulling van kerk-zijn.

de kerk van Jorwerd

De tekst die we ter overdenking meekrijgen krijgt voor mij door haar verhaal ineens zin: we worden opgeroepen niet te blijven zitten treuren bij wat was en wat voorbij is, niet vast te houden aan hoe het was, maar juist vooruit te kijken en in het hier en nu op onze eigen wijze aan de slag te gaan. Het herinnert mij aan een tekst uit Jesaja, in de liedversie van Huub Oosterhuis:

Blijf niet staren op wat vroeger was, sta niet stil in het verleden.
Ik, zegt Hij, ga  iets nieuws beginnen, het is al begonnen, merk je het niet?

Zo is deze morgen voor mij een bemoediging in het zoeken naar nieuwe vormen van bezig-zijn met geloven, met kerk-zijn in deze tijd. In het zingen in die oude kerk, in het wandelen onder die ruime hemel, in de stilte tussen de vogels en bomen en in de gesprekken met wie op mijn pad kwam, heb ik iets ervaren van dat aloude geloof, springlevend in het hier en nu. Ook ik ben benieuwd hoe het verder gaat!          

zie ook: http://nijkleaster.nl/




donderdag 15 november 2012

Verborgen wonderen


Met één hand houd ik de wasmand vast, met de andere probeer ik de telefoon op te pakken en dan valt alle was op de grond. Als ik weer heb opgehangen, bedenk ik me dat ik nog iets had moeten vragen. Zuchtend raap ik de was weer op en bedenk dat ik dus straks terug moet bellen. Heb ik het nummer wel ergens? Dit is zo’n dag dat alles tegen zit.

Onze levens zijn vaak druk en overvol. We moeten  veel, en we willen veel. Soms is het niet duidelijk wat we zélf willen en wat er écht moet .. want we hollen maar door. Laatst las ik dat onze voorouders elke nacht zeker twee uur langer sliepen. Wij hebben het zo druk, dat we op slapen gaan bezuinigen. Dat is onbegrijpelijk, als je bedenkt dat onze levens in veel opzichten zoveel makkelijker zijn dan die van onze voorouders. Wij hebben allerlei technische verworvenheden die ons veel tijd besparen zoals een wasmachine en een computer. We hebben voor  het gewone dagelijkse werk veel minder tijd nodig. Vergeleken met onze voorouders zouden we zeeën van extra tijd moeten hebben.

Hoe kan het dan dat we toch zo druk zijn en tijd te kort komen? Ik denk dat we steeds hogere eisen zijn gaan stellen: aan onszelf, aan  mensen en  dingen om ons heen. Het kan immers steeds beter en mooier:  ons huis, onze vakantie (zelfs meer dan één), onze vrije tijd en eigenlijk alles. Er zijn zoveel mogelijkheden en we willen zoveel ..... en zo jagen we onszelf en elkaar op. Zo raken we onszelf kwijt en de dingen die er werkelijk toe doen. Want wat er ook allemaal verandert in onze wereld, de belangrijkste dingen zijn nog steeds: gezondheid, geborgenheid, liefde en  een doel om voor te leven.


Wanneer de was aan de lijn hangt, begin ik met eten koken. Ik moet opschieten, want we moeten straks vergaderen. Ik snijd de rode kool doormidden ... en ineens gebeurt er iets. De simpele rode kool blijkt van binnen een wonder te bevatten: een prachtig patroon van lijnen. Ik besluit er een foto van te maken, en zo kom ik even los van de klok en van alles dat moet. Dit zijn de momenten die een mens nodig heeft: verwondering en echte aandacht.

geode

Veel dagelijkse dingen lijken onbeduidend en gewoon, maar als je er anders naar kijkt, bevatten ze een wonder.  Aan mijn catechisanten laat ik een geode zien. Dat is een steen die er van buiten zo gewoon en saai uitziet, dat je het niet de moeite waard zou vinden hem op te pakken. Maar binnenin zit een schat verborgen. Van binnen is de steen een grot vol kleine glinsterende kristallen. Gewone dingen kunnen ons tot verwondering brengen. Voor mij is dat de kern van geloven: dat we verder kijken dan alleen op het eerste gezicht, dat we open staan voor het wonder dat in de dingen verborgen is.

binnenkant van de geode

Mijn vader schreef in mijn poëziealbum:

Er zijn veel wonderen in de wereld 
wanneer er mensen zijn die wonderen kunnen zien.

Wij hebben soms helemaal verleerd om wonderen te zien. Wij jachten en jagen en we kijken op de klok, maar de wonderen gaan aan ons voorbij. En dat terwijl ze vaak zo dichtbij zijn. Laten we eens met aandacht kijken naar  de gewone dingen om ons heen. Dan zullen we méér zien dan we denken. Want in alle gewone dagelijkse dingen zitten wonderen, die ons herinneren aan waar het écht om gaat. Het zijn vonken van het goddelijke licht, verborgen in het alledaagse en onaanzienlijke. Vandaag werd  ik in de rode kool door zo’n vonk geraakt. En zo blijft dit niet  een dag waarop alles tegenzit, maar wordt het een dag van verwondering en geraakt zijn.

Dit weblog is eerder gepubliceerd als column in 'In Gesprek', 
het werk- en informatieblad van de Protestantse Vrouwen Organisatie.

donderdag 8 november 2012

Langs de deuren


In deze wintertijd  zijn er weer de deurcollecten. Ik doe er ook altijd een paar. Jaren geleden ben ik ermee begonnen, toen onze kinderen nog  heel klein waren. Eerst nam ik ze mee in de buggy – wandelen en collecteren is een goede combinatie -, daarna liepen zíj met de collectebus en waren zíj het die op de bel wilden drukken.

foto van internet

Onze jongste zit al op de middelbare school, maar als ik ga collecteren gaat ze altijd nog trouw mee. Toen ik laatst voorstelde om na al die jaren maar eens op te houden met collecteren, was ze genadeloos: daar was geen sprake van. Want ze zei tegen mij wat ik haar vroeger leerde over verantwoordelijkheid, zorg voor zieken, aandacht voor onrecht en delen. Zo heeft de opvoeding die ik mijn kinderen gegeven heb een boemerangeffect en komt die weer bij mij terug.

En zo gaan we deze week dus weer op pad. Het is leuk om bij al die verschillende mensen bij de deur te komen. Ieder heeft het weer anders: bij sommigen zijn er bloemen en lichtjes bij de deur, mooie dingen voor de ramen en krijg je het gevoel dat je welkom bent. Bij andere huizen zit alles potdicht en lijkt het of mensen vooral niet gezien willen worden.

Het is ook interessant om te zien hoe mensen op een collectebus reageren. Sommigen geven vol overtuiging, vertellen bijvoorbeeld over hun dementerende moeder wanneer je voor de Alzheimer-stichting collecteert. Soms vragen mensen: waar is het voor? Wat doet die stichting? Vaak gaan mensen gestresst op zoek naar kleingeld;  iets dat mensen steeds minder in hun huis en in hun portemonnee hebben. Mannen slaan op hun broek, daar waar de zakken zitten, op zoek naar hun beurs: het is grappig om te zien hoe dat haast huis aan huis terugkomt. Tip van ons: zet een potje/beurs met kleingeld ergens vlak bij de voordeur, dan heb je altijd collectegeld bij de hand. Dat bespaart een hoop gezoek én gewacht!

Bij sommige huizen werkt de bel niet of is er nooit iemand thuis. Een enkeling lijkt bewust niet open te doen. Sommigen zeggen: ‘geen interesse’. Dat verbaast ons, want dit hele collecteren is in eerste instantie ook niet in ons belang. Met name op koude dagen en nu het zo vroeg donker is, is het niet een makkelijke klus. Maar uiteindelijk is onderzoek naar ziekten of hulp aan gewetensgevangenen ook in ieders belang en voor ieder mens “interessant”. Want gezondheid en vrijheid zijn voor ieder een van levensbelang.

foto van internet

Natuurlijk is het wel of niet geven aan een collecte ieders eigen keuze. Soms heb je even een poos niet veel  te geven omdat het geen vetpot is. Soms maken mensen andere keuzes, geven ze aan andere doelen die zij zelf van meer belang vinden. Het is fijn als mensen dat op een vriendelijke manier zeggen. Want wij komen niet voor onszelf en doen ook maar ons best voor het goede doel.

Bij sommige huizen is er een poes die kopjes geeft of een kind dat het leuk vindt om iets in de bus te doen. Ergens stapt de bewoner van het huis waar we aanbellen net in de auto. “Ik heb mijn portemonnee niet bij me, maar ik kom zó weer,” zegt hij, “Komen jullie hier nog weer langs?” Dat bevestigen wij. Dan schudt hij zijn hoofd en zegt: “Maar dan ga ik trouwens de rest van de avond ook weer weg”.  Hij denkt even na. “Ik leg wel iets voor jullie op de vensterbank”. Als we  bijna twee uur later weer langs dat huis lopen, ligt er iets te glinsteren op de vensterbank: vier euro!

Zo hebben we allerlei gespreksstof, onderweg. Je ziet zo in een paar uur hoe verschillend mensen reageren. Naast de minder mooie, zijn er zo ook de bemoedigende en hoopvolle dingen. Dat er echt wat op de vensterbank ligt – dat doet goed.  En zo gaan we koud, maar vrolijk, en met een zware collectebus terug naar huis.

donderdag 1 november 2012

Winkelen .. nu even niet!


In de krant las ik dat de maand oktober uitgeroepen was tot de “Buy Nothing New maand”. Dat bericht intrigeerde mij. Want dingen kopen is iets vanzelfsprekends in ons leven. Onze huizen staan dan ook vol spullen. Vaak kopen we niet iets nieuws omdat het oude versleten is, maar omdat er een nieuw model op de markt gekomen is of omdat de mode veranderd is. En zo belanden de containers vol met afval en worden rommelmarkten overstroomd met allerlei spullen die nog heel bruikbaar zijn,  maar toch overbodig.

Gek genoeg is het nog niet zo lang geleden dat dit heel anders was: mijn moeder heeft nog meegemaakt dat jassen gekeerd werden en schoenen en kleren van het ene naar het andere kind werden doorgeschoven. Nieuwe dingen waren zeldzaam en wat kapot was, werd gerepareerd. Wat is onze wereld in korte tijd enorm veranderd. Natuurlijk heeft dat goede kanten, maar die grenzeloze overvloed heeft ook een andere kant. En of het ons nou altijd gelukkiger maakt ...

winkelen! (freedigitalphotos.net)

Buy nothing new -koop niks nieuws-  is een initiatief van Irene Rompa en Kim van Dijk. Hiermee willen zij mensen bewust maken van wat we allemaal al bezitten zodat we daarvan genieten. De initiatiefnemers noemen op hun site de winst van een maand lang niets kopen: je houdt allereerst geld over. Bovendien: tijd. Ze schrijven: Tijd om eens rustig over alles na te denken en te genieten van wat je allemaal al hebt. Bovendien kun je veel dingen tweedehands kopen of met anderen ruilen, en heb je dingen misschien helemaal niet nodig. Verder heeft minder nieuwe dingen kopen zelfs invloed op de wereld, want schrijven ze: hoe meer mensen niet telkens onnodig nieuwe spullen kopen, hoe minder grondstoffen de wereld verbruikt en hoe minder we samen vervuilen en zo de aarde uitputten.

Die overvloed aan spullen in ons leven, daar zijn we ons vaak helemaal niet van bewust. Als je gaat verhuizen, dan pas schrik je: wat een eindeloze hoeveelheid dozen zijn er nodig om alles in mee te nemen. We genieten vaak niet van wat we hebben, maar verlangen naar dingen die we willen hebben maar nóg niet hebben. En waarschijnlijk willen we, als we dat eenmaal hebben, weer iets anders hebben.

Het is een vreemde cirkel waarin wij mensen in deze tijd gevangen zitten. Ook ik ben mens van deze tijd en betrap mij erop dat ik altijd wel een verlangen heb. Soms is dat in mijn ogen heel legitiem: toen afgelopen week mijn keukenmachine het na bijna 15 jaar trouwe dienst opgaf, haalde ik direct een nieuwe. Maar deeg kun je ook met de hand kneden en sinaasappels handmatig persen en dat betekent dat je ook anders kunt reageren. Soms lijkt het alsof we denken dat ons geluk van al die dingen afhangt, terwijl we eigenlijk wel weten dat het in andere dingen zit.

Het was leuk om op de site van  Buy Nothing New reacties te lezen. Zo’n actie maakt mensen inderdaad bewust van allerlei dingen. Zelf heb ik niet aan de actie meegedaan (de nieuwe keukenmachine staat te glimmen op het aanrecht), maar ik ben vanaf januari met iets dergelijks bezig. Want ik heb besloten om dit hele jaar geen kleren en geen schoenen voor mijzelf te kopen. Mijn klerenkasten zijn vol met prachtige kleren die ik niet draag en er moet bezuinigd worden. Dan is dit toch eigenlijk een simpele oplossing.

(freedigitalphotos.net)

De eerste twee maanden durfde ik tegen niemand te zeggen dat ik dit ging doen. Want het leek me zo moeilijk, eigenlijk zelfs onmogelijk. Na enige tijd heb ik het toch opgebiecht en toen kon ik niet meer terug. Volgens mijn kinderen betekent geen kleren kopen ook: geen sjaaltjes .. en daar hielden zij mij aan toen ik op vakantie een prachtige sjaal zag en mijn portemonnee al greep.

Terwijl ik in januari dacht: “dat houd ik nooit vol”, merk ik nu, dat het helemaal geen probleem is. Wel verbaas ik mij over de vele klerenwinkels overal. Maar voor mij is het: nu even niet. Ik draag vandaag een prachtig blauw vest dat ergens achter in mijn kast lag maar vergeten was. Wat hebben we toch een rijkdom! Juist in deze dagen van crisis en bezuinigingen is dat iets om je bewust van te worden én van te genieten!

zie: http://www.buynothingnew.nl