Een lange draad zo draaien dat het een lapje wordt: dat is breien. Het is iets wonderlijks! Dat iemand dat ooit bedacht heeft. Het breien kwam rond 1580 vanuit Spanje naar Nederland. Ik ben bij een expositie over 'breien' in het Fries Museum in Leeuwarden. Een grof gebreid kindersokje uit 1580 ligt daar in de vitrine, maar ook een ragfijn gebreide floddermuts: haast alsof het kant is.
 |
| kindersokje uit 1580 |
Breien was soms een luxe tijdverdrijf voor dames in goeden doen – soms ook pure noodzaak. Mijn oma en haar generatie breidden truien, jurkjes, hemdjes, mutsen, sokken en noem maar op. De Groningse oppas van onze kinderen had zoveel gebreid dat het een heuse berg zou worden als je het op zou stapelen. Inmiddels is zij al vijftien jaar overleden, maar haar truien houden ons nog warm.
De draad waarmee zij breidde, verbindt ons met haar. En zo is het ook met de Achterhoekse oppas en met mijn schoonmoeder. De sokken en sjaals zij breidden houden ons verbonden met elkaar. Een trui uit een fabriek of sokken uit de supermarkt zijn onpersoonlijk en hebben die notie van verbondenheid niet. Misschien dat ze daarom ook niet meer gestopt worden en zomaar weggegooid.
Dat iemand met eigen handen iets gemaakt heeft, dat die draad door haar handen gegaan is, dat is iets kostbaars. Insteken, omslaan, doorhalen .. af laten gaan. Mijn moeder heeft babykleertjes die mijn oma en overgrootmoeder voor mij gebreid hebben. Ik stel me voor hoe ze zich al breiend verheugden op dit nieuwe leven. Hoe ze fantaseerden over hoe ik zou zijn, hoe ze zich al breiend met mij verbonden voelden.
 |
| vitrine uit de expositie: schipperstrui |
Breien is een 'handwerk' dat enige tijd uit de gratie was. Op de basisschool van mijn kinderen was ik breimoeder en breiden de kinderen in groep 7 sjaals voor hun knuffels. Dat vonden ze heel lastig en het duurde wekenlang. Wat een verschil: vroeger moest je als klein meisje elke dag een bepaald aantal toeren breien voordat je mocht gaan spelen.
Tegenwoordig is breien ineens weer in de belangstelling. In Ezinge zagen wij bomen met bijzondere breiwerken omkleed. Een tijdje geleden werden gebreide kerstballen een hit, dankzij de Noorse Arne en Carlos. En nu is er dus zelfs een expositie aan gewijd. Ik zag de aankondigingen daarvoor op grote billboards op het station en mijn nieuwsgierigheid was gewekt. Want ik ben nooit op de mode geweest en heb altijd gebreid. Onze kinderen hullen zich dagelijks in de lappendekens die in de laden onder onze bank te vinden zijn. En als het koud is, komen de gebreide sjaals tevoorschijn.
 |
| bebreide boom in Ezinge |
Rond het brei-project van het Fries Museum hebben kinderen op de lagere scholen In Friesland onder aanvoering van het Fries Museum leren breien. Van de lapjes werden 'lappions' gemaakt: een soort lampions van gebreide lappen. Ze hangen feestelijk in de grote hal van het museum.
 |
| 'lappions', gebreid door kinderen op basisscholen in Friesland |
Breien is geen noodzaak meer, maar kan wel een manier zijn om creatief te zijn. Iets met je handen doen, is naast al het werken met ons hoofd een goede afwisseling die ons kan helpen om te 'aarden'. Dat hoeven niet altijd sokken te zijn, het kan allerlei creatieve vormen aannemen.
Juist een handwerk als breien is iets rustgevends. Steek voor steek, steeds diezelfde beweging: insteken, omslaan, doorhalen en af laten gaan …. Het geeft voldoening als er iets onder je handen groeit; iets moois, iets dat je kunt gebruiken, iets warms en zachts. Vroeger werd er op de vrouwenvereniging in Nieuw-Beerta driftig gebreid, terwijl er werd voorgelezen. Misschien een nieuwe vorm van meditatie?
De expositie 'Breien!' in het Fries Museum Leeuwarden is te zien tot en met 28 augustus.
Zie ook: http://veelstemmiglicht.nl/handwerk/
