Het is alsof ik in Leiden in de kamer van mijn zoon sta. Ik zie een haaienkaak, opgezette beesten, schelpen, fossielen en stenen. Er ligt zelfs een Nautilusschelp. En ook boeken, heel veel boeken. Overal staat of ligt iets: allemaal dingen die je verwondering en interesse wekken. Het is duidelijk: dit is de kamer van iemand die nieuwsgierig is, die verzamelt, onderzoekt.
 |
| copyrights: fotograaf Taco van der Eb |
De kamer van mijn zoon was altijd een soort rariteitenkabinet. Hij verzamelde van alles: vogelbotjes, slangenvellen, gedroogde krabben: niets was te gek. En alles moest bewaard worden. Zijn huidige kamer lijkt enorm op deze kamer waar ik nu in sta. Maar dat is een kamer van bijna 500 jaar geleden.
Ik ben bij een expositie over een geleerde die in 1516 in Zwitserland geboren werd: Conrad Gessner. (Zijn naam wordt ook wel als Gesner geschreven). Hij moet net zo'n nieuwsgierig kind geweest zijn als mijn zoon. Hij werd een bepalende figuur in de wetenschap van toen. Hij was enorm veelzijdig, hield zich bezig met theologie, met biologie en taalwetenschap en hij was ook nog eens arts. Hij maakte herbaria met gedroogde bloemen en planten. Hij tekende ze – met bloem en blad, maar ook met wortels en vruchten, wat heel nieuw was in die tijd. Hij schreef boeken over plantkunde en dierkunde, maar ook vergeleek hij tientallen talen en zocht hij naar hun oorsprong en samenhang.
 |
| tekening van Conrad Gessner uit: Historia Plantarum |
Deze geleerde leefde in een spannende tijd, want het was de tijd waarin de boekdrukkunst net uitgevonden was en 'de nieuwe wereld', Amerika, ontdekt werd. Dat bood nieuwe kansen. Zo maakte Gessner een naslagwerk waarin hij honderden boeken beschreef. Maar hij wilde ook een overzicht maken van alle dieren die er bestonden. Zo was hij ook vol interesse naar de nieuwe wereld: hij had van collega geleerden die in Amerika geweest waren een cactus gekregen en twee cavia's. Dat baarde opzien in die tijd.
Onze zoon was in Maleisië voor onderzoek naar biodiversiteit en naar nieuwe soorten op Borneo. Hij bracht foto's mee van de meest bizarre beesten. Sommige soorten komen slechts in één grot voor. Bij mijn zoon zie ik dezelfde verwondering en nieuwsgierigheid. Wat bijzonder dat dat iets van alle tijden is: die drang om te willen weten, begrijpen, om verbanden te zoeken en te zien.
Mijn zoon heeft via internet contact met wetenschappers over de hele wereld. In Gessners tijd was internet er niet. Maar in een van de zalen hangt een kaart van Europa. Daarop is het netwerk van Gessner uitgebeeld: oranje blokjes op plekken waar geleerden woonden waarmee hij contact had per brief: er zijn allerlei brieven van hem bewaard gebleven. Tot mijn verbazing stond de kaart van Europa vol met honderden oranje blokjes: ook bij Zierikzee en Amsterdam, maar ook bij steden in alle andere Europese landen.
 |
| tekening van Conrad Gessner uit: Historia Plantarum |
Gessner gaf les op een speciale opleiding voor predikanten. Want ook dat was een nieuwe ontwikkeling: de reformatie. Op die opleiding werden naast theologie ook natuurwetenschappen gedoceerd, omdat alles deel was van Gods grote schepping. Daarnaast was Gessner arts. In die tijd vormden syfilis en de pest grote bedreigingen. Op allerlei manieren probeerde hij medicijnen te zoeken. Helaas lukte dat niet en werd hij zelf slachtoffer van de pest, 49 jaar oud.
Gelukkig is de pest nu bedwongen. Dat hebben we te danken aan mensen als hij, die wilden weten en begrijpen. De wetenschap ontdekt nog steeds nieuwe dingen om je over te verwonderen. Mijn zoon kan verder borduren op wat mensen als Gessner begonnen zijn. Die kamer van Gessner in Zürich van 500 jaar geleden lijkt even die kamer in Leiden in 2016 ….. en zo gaat het vragen en zoeken, het vergelijken en onderzoeken door!
expositie in Landesmuseum Zürich, nog tot en met 19 juni 2016
