Vandaag heb ik een inspiratiedag.
Gewapend met een voordeling treinkaartje en mijn rugzak stap ik in de trein
naar Den Haag. Dankzij de uitvinding van de laptop en de stiltecoupé kan ik
eerst een paar uur ongestoord en geconcentreerd aan het werk. Terwijl het
landschap aan mij voorbij trekt, denk ik na en schrijf ik teksten.
Met een OV fiets doorkruis ik Den
Haag, eerst tegen de wind van zee in. Mijn doel is het Gemeentemuseum met de
expositie: 'De ontdekking van Mondriaan'. De tentoonstelling geeft de
ontwikkeling van de schilder Mondriaan weer, beginnend bij een in realistische
stijl geschilderd stilleven met appels en eindigend met het beroemde 'Victory Boogie
Woogie'.
Mondriaan schildert wat hij ziet,
naar de natuur. Eerst zien we schilderijen van was aan de lijn, van een kind
voor een boerderijtje. Dan bomen aan het water, wilgen met zon, een zomeravond.
Hij geeft de indruk weer die dat landschap bij hem achterlaat en roept daarmee
een bepaalde stemming op. Gaandeweg ontwikkelt hij zich: hij maakt schilderijen
met een bijzondere vlakverdeling, bijvoorbeeld met een heel hoge horizon. Dan
beginnen de kleuren te veranderen van donkerder naar steeds helderder en
feller. Hij schrijft dat hij voelt dat de schilderkunst een nieuwe manier moet
vinden om de schoonheid van de natuur weer te geven.
In de verdere ontwikkeling van
Mondriaans kunst worden lijnen, met name horizontale en verticale, belangrijk.
Want volgens Mondriaan komen deze twee tegengestelde krachten overal voor en
vormt juist deze tegenstelling alles, het 'leven'. Hij schildert abstracte
duinlandschappen en bomen. Tenslotte werkt Mondriaan met vlakken in primaire
kleuren en zwarte lijnen. Hij is uiteindelijk met die kunst het meest bekend
geworden. Zijn laatste schilderij, waar hij nog mee aan het werk was toen hij
stierf, is een schilderij vol kleine gekleurde vlakjes en is later 'Victory
Boogiewoogie' gaan heten.
Als je zo door de tentoonstelling
loopt, is het niet voor te stellen dat al deze zo verschillende kunst door één
en dezelfde schilder gemaakt is. Je zou eerder denken dat hier werk hangt van
vijf verschillende mensen. Het is indrukwekkend dat iemand zich zo heeft
ontwikkeld: steeds een nieuwe stap, steeds een nieuwe stijl. Dat moet je
durven. En je moet er dingen voor los laten. Mondriaan doet dat zelfs wel heel
letterlijk: op een gegeven moment verkocht hij zijn werk, verbrak zijn
verloving en vertrok naar Parijs.
Wij mensen blijven vaak in
dezelfde kringetjes ronddraaien. Vaak beseffen we het niet. Of we willen wel
anders, maar durven niet. Want dingen loslaten is niet makkelijk. Het
vertrouwde en bekende geeft zekerheid en dat hebben we als mens nodig. Maar
voor nieuwe ontwikkelingen is ruimte nodig, moet je de beschutting van het
vertrouwde los laten. Mondriaan laat zien dat dat kan. Wat een inspiratie!
Op mijn OV fiets ga ik via een
andere route weer terug. Nu rijd ik door parken en langs water, met de wind in
de rug. Met deze inspiratie kan ik naar mijn dagelijkse leven terug. Ook daar
liggen kansen om nieuwe stappen te zetten en mij te ontwikkelen.
'De ontdekking van Mondriaan' is nog te zien t/m 24 september
2017. Zie: www.gemeentemuseum.nl